De geschiedenis
De Haarlemse Muggenronde is al bijna 70 jaar een begrip in Haarlem en omstreken. Het is een prachtig wielerfestijn voor jongens en meisjes. Elke zomer staan er zo’n tachtig rennertjes te trappelen voor een week vol fietsplezier en vriendschappen. De Muggenronde die we nu kennen, heeft door de jaren heen heel wat transformaties ondergaan. Fietsen we nu al jaren lang in en rond de prachtige stad Haarlem, tientallen jaren geleden reed de muggenkaravaan gewoon dwars door Nederland. Honderden kilometers werden er afgelegd door de rennertjes van toen en ’s avonds overnachtte ze in grote tenten in verre, afgelegen stadjes en dorpjes.
Het was 1 augustus 1955 toen de allereerste Haarlemse Muggenronde van start ging. De oprichter was Henk Hartman, een hoofdagent van de Haarlemse kinderpolitie. Henk wilde een leuke fietstocht organiseren voor kinderen van wie de ouders geen geld voor een vakantiereisje hadden. Geïnspireerd door de successen van de Nederlandse wielrenners in de Tour de France bedacht hij
een soort mini-Tour. Naast de armere kinderen reden er ook wat ‘schoffies’ mee, die eerder dat jaar vanwege kattenkwaad met agent Hartman in aanraking waren gekomen. De Muggenronde was dus eigenlijk een soort opvoedingskamp, maar waarbij gezelligheid en saamhorigheid voorop stonden. Na een aantal jaren heeft Huug van Hulst het stokje van Henk Hartman overgenomen.
In 1974 ging de Muggenronde ten onder aan haar eigen succes. Er ontstond een onveilige situatie op de wegen en het streven naar perfectie in materiaal, zoals de fiets, groeide te snel, mede door grote belangstelling van de vele ouders. Na een aantal jaren stil gestaan te hebben was het Frans Nypels, de toenmalige hoofdredacteur van het Haarlems Dagblad, die samen met Vock van Heerden, voorzitter van de wielervereniging Excelsior, de Muggenronde in 1978 nieuw leven inblies. In de nieuwe opzet werd afgerekend met alle professionele poespas, ‘gewone’ jongens en meisjes met een stevige stadsfiets moesten opnieuw centraal komen te staan. Meer dan ooit zou de Muggenronde een Haarlems
spektakel worden. Geen lange fietstochten meer door het hele land, maar etappes in en rond de Spaarnestad met start en finish op de Grote Markt en een koninginnenrit naar Langevelderslag. Dagprijzen voor de winnaars en ploegen en uiteindelijk aan het eind van de week die felbegeerde Muggentrui. De Muggenronde nieuwe stijl werd een succes.
DE NAAM HAARLEMSE MUGGENRONDE
Toen de Muggenronde van start ging, behaalden de Nederlandse profwielerenners enorme successen in de Tour de France, onder leiding van Kees Pellenaars. Nederland leefde mee op de radio en bij de sigarenboer op de hoek. De uitslagen werden op een groot bord met krijt opgeschreven en een paar uur later was er zelfs al een krant te koop van de op die dag gereden etappe. Maar de belangstelling was bij iedereen groot en we leefden mee met onze jongens in Frankrijk.
Op een bepaald moment verschenen er berichten in de krant dat er door enkele politiemensen een soort mini-Tour de France werd georganiseerd in Haarlem. Het werd gehouden in de vakantieperiode voor kinderen die niet op vakantie konden. Dat was uniek in die tijd. Kees Heijmel volgde het zo een beetje, totdat er een jongen, die schuin achter hem in de klas zat, meedeed met dit evenement. Hij keek daar wel een beetje tegen op en vond het maar wat stoer. Zelf had hij niet de mogelijkheid om mee te doen.
Goed, het evenement was dan wel geboren, maar hoe gaan we het noemen? “Weet je wat,” riep de toenmalige organisatie, “we schrijven onder de deelnemers van de eerste ronde een prijsvraag uit en wie de leukste naam bedenkt mag de eerste dag in de leiderstrui rijden.”
Adam Spoor won met de toepasselijke naam “Muggenronde” en hij startte in de allereerste muggenronde in de allereerste muggentrui. Deze jongeman zou later in Haarlem bekend worden als jazz-musicus. Hoe Adam Spoor aan deze naam is gekomen is te begrijpen: Haarlemmers worden muggen genoemd. Zo zijn er ook de Rotterdammers, die kakkerlakken worden genoemd. En de mensen uit Zwolle heten blauwvingers en Groningers? Die worden Mollebonen genoemd. Het was een Haarlemse ronde voor deelnemers uit Haarlem, dus Haarlemse Muggenronde. Maar waarom worden wij muggen genoemd?
HAARLEMSE MUGGEN
Tot op de dag van vandaag is er nog niemand geweest die dit mysterie heeft kunnen oplossen. Het is alleen bekend dat het in de 14e en 15e eeuw als scheldwoord werd gebruikt. In die tijd waren er veel muggen in Haarlem. Dat kwam doordat Haarlem tussen het IJ, in het noorden en het Haarlemmermeer, in het zuiden ligt. Bovendien waren er in de stad toen veel meer grachten dan tegenwoordig. Blijkbaar schold men een Haarlemmer voor ‘mug’ uit om daarmee te zeggen dat ze hem of haar zeurderig en geïrriteerd vond. Ook kan muggenzifterij, vitten op kleinigheden, ermee in verband gebracht worden. Een feit is wel, dat de scheldnaam ‘muggen’, in vergelijking met vroeger, bijna niet meer gebruikt wordt. Althans, in negatieve zin.
Nu zie je de naam vaak terug in verschillende gedaantes. En als, in het zuiden van het land, het carnaval losbarst, wordt door sommige inwoners de Spaarnestad tijdelijk omgedoopt in Muggendonk. En sinds 1998 verschijnt er de zogenaamde Muggenreeks, een boekenserie waarin Haarlemse schrijvers hun verhouding tot Haarlem en de Haarlemmers proberen te verwoorden.
MEER MUGGEN
Bewoners van veel plaatsen hebben meer dan één bijnaam. Zo worden de IJsselsteiners naast ‘apenluiers’ ook ‘muggenspuiters’ genoemd. In 1929 zagen dorpelingen namelijk rond de gemeentetoren dichte wolken opstijgen. Toen de brandweer poolshoogte kwam nemen, bleek dat het geen rook was maar een grote, donkere zwerm muggen, die rond de toren een dansje maakte. Een zelfde verhaal is ook bekend in Meppel en in Dalfsen. Ook in Haarlem is dit verhaal bekend als één van de mogelijke oplossingen voor onze bijnaam.
SLOTDAG
Na 500 kilometers gefietst te hebben waren de muggen vaak weer blij hun stad Haarlem binnen te rijden. Het weerzien met de familie zorgde vaak voor mooie plaatjes. Maar voordat de renners hun fietsen weer aan de kant konden zetten werd er nog een keer een ploegentijdrit gereden om het toch nog een beetje spannend te maken in het klassement. De ouders bedankten de organisatoren met theelepeltjes, sigaretten en koffie en de mooie grote wisselbeker ging naar de jongen, die eerste stond in het klassement. Ook voor degenen, die eerste waren geworden in het B-klassement en in het ploegenklassement was er een mooie prijs beschikbaar. Na zes dagen van fietsen, kamperen en vriendschappen gesloten te hebben gingen de muggen weer huiswaarts hopend dat ze volgende jaar weer mee mochten met deze mooie ronde.
EERSTE VIJF WINNAARS VAN DE HAARLEMSE MUGGENRONDE
1955 – Henk van der Geest
1956 – Joop la Court
1957 – Ben Corsten
1958 – Rob van Straten
1959 – Ab Koelemeijer